Mediacje w sprawach karnych
Mediacja stanowi próbę rozwiązania konfliktu pomiędzy stronami w sposób ugodowy na drodze negocjacji prowadzonych przy udziale neutralnej instytucji lub osoby.
Mediacja pozwala pokrzywdzonemu i sprawcy ułożyć wzajemne relacje, co jest pożądane z punktu widzenia ich dalszego funkcjonowania w społeczeństwie.
Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym - prokurator, może skierować sprawę do postępowania mediacyjnego (art. 23a k.p.k.). Jest to jednak możliwe tylko na wniosek pokrzywdzonego i sprawcy lub za zgodą zarówno pokrzywdzonego i sprawcy.
W postanowieniu o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny uprawniony organ, powołuje do prowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie instytucję lub osobę godną zaufania spośród wpisanych do wykazu, prowadzonego w sądzie okręgowym w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 07.05.2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz.U. 2015 r, póz. 716). W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych potrzebą skutecznego przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, można powołać do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie instytucję albo osobę spoza wykazu zgłaszającą taką gotowość, jeżeli spełnia warunki, o których mowa w § 3 pkt 1–3 lub § 4 pkt 1–7 powyższego Rozporządzenia.
Lista mediatorów wpisanych do wykazu przez Prezesa Sądu Okręgowego w Poznaniu dostępna jest na stronie internetowej Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, jest ono dla stron bezpłatne (koszty – na podstawie przepisów k.p.k. ponosi Skarb Państwa) i ma charakter poufny, co oznacza, że uzyskane podczas niego informacje nie mogą być wykorzystane ani przez prowadzącego mediację, ani w postępowaniu karnym.
Mediator jest zobowiązany do sporządzenia i przedstawienia sądowi sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego. Zawiera ono jedynie informacje o miejscach, liczbie i terminach spotkań, wskazanie osób biorących udział w postępowaniu, a także informację, czy została zawarta ugoda. Do sprawozdania załącza się ugodę podpisaną przez oskarżonego, pokrzywdzonego i mediatora, jeżeli została zawarta.
Zawarta przez strony ugoda – w sprawie z oskarżenia publicznego nie oznacza, że sprawa nie zostanie zakończona wyrokiem, ma ona jednak ten skutek, że sąd, wymierzając karę, bierze pod uwagę pozytywny wynik przeprowadzonej mediacji (art. 53 § 3 k.k.). Ugoda mediacyjna zawarta w sprawie z oskarżenia publicznego jest zatem dokumentem zawierającym zgodne deklaracje stron, co do sposobu zakończenia sprawy. Nie ma ona mocy prawnej, stąd też w sprawie takiej musi zostać wydany wyrok. Treść ugody mediacyjnej sąd bierze jednak pod uwagę przy rozstrzygnięciu sprawy karnej, co może skutkować dla sprawcy:
- nadzwyczajnym złagodzeniem kary (art. 60 § 2 pkt 1 kk);
- odstąpieniem od wymierzenia kary, a nawet od obligatoryjnego orzeczenia środka karnego we wszystkich wskazanych w ustawie przypadkach;
- uwzględnieniem wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze (art. 387 kpk);
- uznaniem faktu zawarcia ugody jako okoliczności łagodzącej przy wymiarze kary.
W sprawach z oskarżenia prywatnego mediacja może być alternatywą obowiązkowego posiedzenia pojednawczego prowadzonego przez sąd. W sprawach z oskarżenia prywatnego w razie pojednania się stron w drodze mediacji postepowanie umarza się.
Sąd lub referendarz sądowy nadaje na żądanie osoby uprawnionej klauzulę wykonalności ugodzie zawartej w wyniku mediacji podlegającej wykonaniu w drodze egzekucji (art. 107 § 3 k.p.k.).
Postępowanie mediacyjne jest bezpłatne - koszty ponosi Skarb Państwa.