Mediacje cywilne i rodzinne
Mediacja jest dobrowolna. Prowadzi się ją na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora. Mediację można prowadzić zarówno przed wszczęciem postępowania jak i (za zgodą stron) w jego toku. Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania.
Prowadzenie mediacji przed rozpoczęciem postępowania sądowego i zawarcie w jej wyniku ugody pozwala na uniknięcie prowadzenia sprawy przed sądem. W takim przypadku mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację, w której strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora. Strony przy wyborze mediatora mogą skorzystać z listy mediatorów stałych prowadzonej przez Prezesa Sądu Okręgowego lub list mediatorów prowadzonych przez organizacje społeczne.
Mediator jest osobą wskazaną przez samych zainteresowanych. Jeżeli strony nie wskazują mediatora jego wyboru dokonuje sąd. Mediator jest zobowiązany do zachowania tajemnicy, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku, a samo postępowanie jest niejawne. Mediator niezwłocznie ujawnia stronom okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do jego bezstronności.
Czas trwania postępowania mediacyjnego nie powinien przekroczyć trzech miesięcy, jednak może być przedłużony na wniosek stron lub z innych ważnych powodów, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy. Z przebiegu postępowania sporządzane jest sprawozdanie, które zawiera wynik mediacji.
Mediator prowadzi mediację, wykorzystując różne metody zmierzające do polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które nie są dla stron wiążące.
Jeśli mediacja doprowadzi do zawarcia ugody, po jej podpisaniu przez strony, jest ona przedkładana wraz ze sprawozdaniem przez mediatora sądowi.
Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności, w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.